Het Mediaforum

Het optreden van Britse punk-rapduo Bob Vylan tijdens Glastonbury doet veel stof opwaaien. De zanger van het duo riep onder meer om de 'dood aan het Israëlische leger'. Ook de BBC krijgt de wind van voren, omdat ze dit hebben uitgezonden. "Je bent er niet voor om te bepalen wat wel en niet kan, dan word je scheidsrechter", stelt Marc Veeningen, hoofdredacteur Nieuws bij Talpa. "Je hebt verantwoordelijkheid voor wat je uitzendt, maar dit slaat wel heel erg door", vindt Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur NOS Nieuws. "De BBC niet om politieke redenen dingen gericht wel en niet doen. Je moet ervoor zorgen dat pluriforme uitingen mogelijk zijn", aldus Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht.

Aan tafel zitten Clara van der Wiel, Sakina Elkayouhi en Spraakmaker Sicco de Knecht. Eveline van Rijswijk van het Taalteam sluit mediaforum af. In de Tweede Kamer werd gisteren urenlang gedebatteerd over de asielwetvoorstellen van PVV-minister Faber. Clara van de Wiel, adjunct-hoofdredacteur van NRC, vraagt zich af of het langdurige debat wel in verhouding staat tot de werkelijke invloed van de voorstellen. "Zo'n 95 procent van het asielbeleid wordt op Europees niveau bepaald. Nederland zit dus te pielen op die resterende 5 procent. Daar vijftien uur over debatteren, is dan volgens mij wat buiten proportie." Volgens haar is de kern van Fabers voorstellen duidelijk: "Het gaat om mensen sneller terugsturen en het beperken van nareis. Maar zodra media het alleen over ‘instroom’ hebben, loop je het risico het frame van de politiek over te nemen." Sakina Elkayouhi, Journalist en docent-onderzoeker aan de Hogeschool Windesheim, ziet een bredere uitdaging in de journalistieke aanpak van migratie- en asielbeleid. "We verslaan vaak de agenda van de politiek, maar brengen te weinig wat die wetten betekenen voor mensen. Wil je een agenda-journalist zijn, iemand die gewoon het geplande debat verslaat, of een agenderende journalist die laat zien wat de daadwerkelijke gevolgen zijn?" Ook Sicco de Knecht, directeur van het Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving, valt op dat de menselijke kant van het verhaal onderbelicht blijft. "Wat ik meekrijg is vooral de vraag: gaat het CDA meestemmen met een milder voorstel, of de PVV met een strenger? Het is campagnevoering over twee wetten. Het lijkt vooral voor de bühne." In Nieuwsuur sprak politiek duider Arjen Noorlander van een 'asielprobleem'. "Ik bedoelde het niet alsof asielzoekers zelf het probleem zijn. Het gaat over het opvangprobleem, dat al jarenlang politiek onoplosbaar lijkt te zijn. Soms neem je in je redenering een binnenbocht om je punt helder te maken." Clara van de Wiel vult aan: "De wetgeving waar nu zo veel over wordt gesproken, gaat over een beperkte groep mensen. Maar omdat de opvangcapaciteit jarenlang is teruggedrongen, hebben we nu een structureel tekort. Dat is het echte probleem, maar lastig om dit telkens opnieuw te duiden binnen je verslaglegging."

De NAVO-top zit er weer op. Met Donald Trump als grote aanwezige en een 'slijmende' Rutte was er genoeg voor de media om op terug te blikken. "De Amerikanen zijn heel bombastisch en Rutte heeft het afgestemd in zijn taalgebruik", reageert programmamaker Özcan Akyol. "Rutte kan aalglad zijn en dat heeft hij de afgelopen dagen gedaan. Het is zo schaamteloos", aldus columnist Roos Schlikker. "Het is heel ongemakkelijk." Journalist Sjirk Kuijper begrijpt Rutte wel en meent dat de oud-premier zich "dienstbaar" opstelt als secretaris-generaal van de NAVO, in tegenstelling tot de huidige premier Schoof. Ook de selfie van Wilders en Trump kon rekenen op veel verslaggeving, mede omdat de Amerikaanse president vertelde dat hij de PVV-leider helemaal niet kent.

De NAVO-top is vandaag van start gegaan in Den Haag. Alle ogen zijn gericht op de ontwikkelingen daar en de komst van president Trump, maar ook op lokale vliegtuigspotters en autoliefhebbers. "Er staat zoveel op het spel, er mag geen rimpeling in het water zijn", zegt Paul van Hooft, expert op het gebied van internationale betrekkingen, over hoe soepel het lijkt te verlopen. Het programma Nieuwsuur nam de kijkers mee achter de schermen. "Indrukwekkend", vindt journalist Bas van Sluis. "Hoe gaan Trump en Zelensky om elkaar heen dansen? Krijgt Trump de aandacht die hij opeist?" Sarah Sylbing, hoofdredacteur van de VPRO, vindt dat de "balans" zoek is en er te veel gefocust wordt op de details van het evenement. "Er worden geen verrassende dingen gezegd, maar je snapt dan waar de nadruk op wordt gelegd", zegt Van Hooft daarover. "Rutte komt er steeds mee weg. Dat is geen kritiek, dat is zijn beste kwaliteit."

De berichtgeving rondom de Amerikaanse aanval op Iran riep reacties op. In de talkshows werd de situatie geduid door een opvallend eenzijdig panel. "Haast uitsluitend witte mannen van middelbare leeftijd", merkte Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribisch Netwerk (NTR), op. De extra nieuwsuitzendingen die ingelast werden rondom de situatie in Iran werden geprezen om hun snelheid, maar bekritiseerd vanwege het gebrek aan diversiteit. "Buitenhof was fijn," zegt Fernald. "Er werd verbinding gelegd met correspondenten uit Israël en ze schakelde snel met gasten die ertoe deden. Maar wat ik toch erg mis is de stem van de Iraniërs zelf. Er wonen maar liefst 6.000 Iraniërs in Nederland. En dan is het wel opvallend dat je die stem nergens hoort." Ze noemt het een weerslag van hoe talkshows 'toch uit een bepaald perspectief gemaakt worden.' Allerlei mannen, weinig divers, constateert Fernald. Politiek commentator Kees Boonman is positief over de snelheid van de publieke omroep. "Buitenhof leverde inderdaad een goede en actuele uitzending. En bij Sven op 1 was er snel een extra uitzending van een uur mogelijk.” Boonman voegt eraan toe: "Dat dat dan zeven mannen waren, viel mij wel op. ik ben het er mee eens dat diversiteit schaars was." Al zat er geen verdere ontwikkeling in het nieuws, vindt de politiek commentator het belangrijk dat mensen geïnformeerd blijven worden via witsoort extra uitzendingen. Fernald benadrukt het belang van representatie: "Ik zou zeggen dat we daar verder in zijn." Al ziet zij ook praktische oorzaken. "Vrouwen zijn bij last-minute zaken vaak wat terughoudender, terwijl mannen dan sneller wél gaan. Ik denk dat vrouwen zich daar tegenwoordig wel bewust van zijn. Dus blijf bellen en blijf vragen. Je moet vrouwen met goede argumenten benaderen om te komen.” Boonman sluit zich daarbij aan. "Ik kan me niet voorstellen dat ze géén vrouwen hebben gebeld. Maar je moet blijven doorgaan om een diverse stem te kunnen krijgen."

Aan tafel zitten Frénk van der Linden, Mandy Woelkens en Spraakmaker Dennis Storm. Eveline van Rijswijk van het Taalteam sluit mediaforum af. Oud-PVV-staatssecretaris die furore maakte met haar plannen voor de gevangenissen en zich tegen Wilders uitsprak, maakt haar overstap naar JA21 bekend. "Ik had het wel aan zien komen", zegt Mandy Woelkens, presentator bij Omroep Zwart. "Ik had ook niet geweten waar ze anders naartoe had willen gaan." Journalist Frènk van der Linden ziet Coenradie als een aanwinst voor JA21. "Ik had hierbij zelf wel voor gedeeld lijsttrekkerschap gekozen, want dit is een stemmentrekker pur sang." Van der Linden denkt dat Coenradie best onderdak bij de VVD had kunnen krijgen, al vraagt hij zich wel af hoe Yesilgöz zich daaraan gewaagd had. "Ze heeft zo’n grote gunfactor." Coenradie zegt geen lijsttrekker te willen zijn en zich ook niet te willen mengen in het debat. "Maar is het dan niet een beetje sluw?" zegt Dennis Storm, schrijver en voormalig tv-presentator. Storm stelt dat wanneer een gouverneur zegt: 'Ik wil geen president worden', hij dat juist wél plant te worden. "Noem mij naïef, maar ik verdenk haar niet van dit soort opportunisme", zegt Van der Linden. GroenLinks-PvdA zorgde voor verbazing door een motie in te dienen voor een volledig wapenembargo tegen Israël. Nederland zou volgens hen óók moeten stoppen met het leveren van onderdelen voor het luchtverdedigingssysteem, de Iron Dome. Geen voorstel zonder consequenties. Hiermee roept de partij volgens Van der Linden het radicaal-linkse frame, benoemd door Yesilgöz, nog sterker over zich af. "Kati Piri schoot zo door het lint. Er zal ongetwijfeld over zijn nagedacht, maar dit is wel erg grof geschut zo vroeg in de campagne." Woelkens pleit ervoor minder in te gaan op de toon en meer op de inhoud. Ook met de inhoud vindt Van der Linden het 'vrij onverdedigbaar'. "Ze is hiermee contraproductief voor haar eigen doelen."

Het AD heeft berekend dat de NAVO-top in Den Haag volgende week zo’n 1 miljoen euro per minuut zal gaan kosten. "Als land mag je het organiseren en daar kan je trots op zijn. Je kan laten zien waar je organisatorisch in staat toe bent", aldus Paul Römer, oud-directeur bij Talpa. De vraag is echter waar het geld precies in zit. "We zijn een mini-landje. Ergens is het compensatie voor ons minderwaardigheidscomplex", stelt presentator Renze Klamer. Rusland-deskundige Helga Salemon vindt het "ongelooflijk veel" geld. "We kunnen het eigenlijk niet aan en doen het toch." Verder zijn de ogen natuurlijk vooral gericht op wat er uit de top zal komen. "Een goede NAVO-top speelt zich achter de coulissen af. Ik ben benieuwd of er iets uitkomt", aldus Salemon.

Israël heeft afgelopen nacht grootschalige aanvallen uitgevoerd op Iran. Volgens het Israëlische leger zijn er tweehonderd gevechtsvliegtuigen ingezet. Daarmee lijkt de situatie in het Midden-Oosten een nieuwe, escalerende fase te zijn ingegaan. Hoe bericht je als journalist over een militair conflict dat zich razendsnel ontwikkelt? Hoe beoordeel je de betrouwbaarheid van informatie, en welke rol speelt duiding in een tijd van acute spanningen? "Als hoofdredacteur ga je gelijk aan", zegt Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR Nieuwsradio. "Het is beangstigend nieuws, en je denkt meteen: dit kan wel eens het begin zijn van een ingewikkelde, roerige tijd waarin we als nieuwszender vol aan de bak moeten." Volgens Adriani is het essentieel om informatie van beide kanten te verzamelen, maar dat is volgens hem 'wel lastig'. Hij benadrukt dat je als redactie kritisch moet blijven op alles wat daarbuiten gebeurt. "Al is het vanuit hier bijzonder moeilijk om alles te verifiëren." Journalist en Duitsland-kenner Margriet Brandsma kijkt bij dit soort nieuws direct naar de duiding: 'wat betekent het, en waar kan het naartoe gaan?' Zij voelt zich over het algemeen goed bediend door de Nederlandse media, maar wijst ook op opvallende verschillen met Duitse berichtgeving. "Als het om dit onderwerp gaat, is de positie van Israël in Duitse media heel anders dan in de Nederlandse", zegt Brandsma. "Duitsland ziet het beschermen van Israël bijna als een bestaansreden van het land zelf. Toch zie je daarin nu her en der wat verschuiving ontstaan. Maar zodra je kritiek levert op Israël, word je daar snel weggezet als antisemitisch. Die spagaat zag ik vanochtend duidelijk terug in de berichtgeving."

VVD, NSC en BBB zijn eruit: het ministerie van Asiel en Migratie wordt onder de drie partijen verdeeld. Ministers David van Weel (VVD), Mona Keijzer (BBB) en Eddy van Hijum krijgen ieder een deel van het werk. Volgens oud-staatssecretaris en huidig CdvK van Drenthe, Jetta Klijnsma, wordt dat heel ingewikkeld. 'In een kabinet ben je een team waar ieder bewindspersoon een onderdeel heeft', aldus Klijnsma. 'Als je dat in drieën knipt, moet je steeds met elkaar in conclaaf. Waar haal je die tijd vandaan?' Volgens WNL-presentator Elif Isitman is het allemaal campagne. 'Dit demissionaire kabinet lijkt vooral bezig te zijn met de reputatie van de verschillende partijen en bewindspersonen.'

De afgelopen dagen domineerden berichten uit Los Angeles het nieuws. Protesten, een avondklok, de nationale garde: de onrust vanwege het immigratiebeleid van president Trump en de botsing met de gouverneur van Californië en burgemeester van LA houdt ook hier de gemoederen bezig.Is het feitelijk verslaan van de gebeurtenissen voldoende of is er meer nodig om duidelijk te maken wat er aan de hand is in Amerika?  "Geen chocolade meer van te maken", zegt Laurens Vreekamp, journalist en AI-expert. Volgens hem lijkt het erop dat een van de dichts en rijkst bevolkte staten het aan de stok heeft met de federale staat. Maar de vraag is hoe het zit en of dat ook mag. "Een lastig conflict om te ontrafelen." Ward Wijndelts, voormalig hoofdredacteur Vrij Nederland, vindt het belangrijk dat de nieuwsconsument veel context geboden krijgt bij dit soort complexe verhalen. "De verstandhouding tussen de federale overheid en rechten van de staat is belangrijk, evenals te weten waar de grenzen liggen van dit soort interventies." David Cocheret, filmregisseur en Spraakmaker, stelt dat hij veel in Amerika komt en zijn vader er al lange tijd woont. "Ook ik snap nog steeds niet hoe het mogelijk is om op lokaal niveau iets totaal anders te doen dan op landelijk niveau. Het is belangrijk om te weten hoe het systeem van Amerika verschilt met het onze." Cocheret denkt dat Trump zelf al niet eens meer weet wat er allemaal precies aan de hand is.